ŠTA JE KERATOKONUS?
Keratokonus je najčešća degenerativna a progresivna promjena rožnjače, koja se
karakteriše neupalnim stanjivanjem tkiva rožnjače, koja dobija konusni oblik. Pogađa oko
jednu osobu na dvije hiljade stanovnika, a češći je kod muškaraca nego kod žena.
Pojavljuje se kod svih populacija širom svijeta, iako ga više ima u određenim etničkim
grupama.
Tačan uzrok nastanka keratokonusa je još uvijek nepoznat, ali se smatra da je povezan s
lošom enzimskom aktivnošću unutar same rožnjače. Utvrđena je i genetska
predispozicija obzirom da se češće javlja u porodicama u kojima je već dijagnostikovan
keratokonus. Progresija keratokonusa je brža kod pacijenata sa Downovim sindromom.
Smatra se da bolest obično zahvata oba oka, ali najčešće jedno oko ima više izraženu
progresiju bolesti. Obično napreduje u adolescentskoj dobi i potom se stabilizuje (iako
nije pravilo).
Keratokonus može da bude dijagnostikovan u četiri stadijuma (gradusa), od kojih prvi
predstavlja najblažu formu bolesti, a četvrti najtežu (često potrebna transplantacija
rožnjače).
Koji su simptomi keratokonusa?
Osnovni simptom keratokonusa je jednostrani pad vidne oštrine zbog progresivne
miopije (kratkovidnosti) i astigmatizma koji postaje iregularan. Glavni znak je centralno i
paracentralno istanjenje strome rožnjače (poprima konusni oblik).
Metode liječenja keratokonusa
Liječenje blagih i srednje teških slučajeva keratokonusa sastoji se u nošenju naočala i
polutvrdih, ili pak tvrdih kontaktnih sočiva, uz redovno praćenje progresije bolesti. Za
progresivne oblike bolesti savjetuje se corneal collagen crosslinking metoda (CXL).
Pacijenti koji dobro podnose sočiva često su zadovoljni svojim vidom, dok su pacijenti sa
uznapredovanim stadijumom keratokonusa, oni koji sočiva ne mogu nositi, a vidna
oštrina im je ispod 30%, te bolesnici s izraženim stanjenjem rožnjače kandidati za
hirurgiju rožnjače. Ako je došlo do dekompenzacije rožnjače i ona je nepovratno izgubila
svoju providnost, tada je perforativna transplantacija rožnjače jedina metoda izbora za
ove bolesnike. Najbolje tehnike koje se koriste da dijagnostiku i praćenje toka bolesti su
OCT-optička koherentna tomografija prednjeg dijela oka i Pentacam- kompjuterizovana
kornealna topografija.
Šta je corneal collagen crosslinking?
Corneal collagen crosslinking (CXL) je zahvat kojim se pokušavaju pojačati oslabljene
kolagene veze rožnjače i tako usporiti napredovanje keratokonusa. Naglasak je na riječi
“usporiti”, jer se procedura koristi u svijetu oko 20 godina, tako da još uvijek ne postoji
dovoljan vremenski razmak da bi se sa sigurnošću moglo utvrditi da crosslinking
definitivno zaustavlja keratokonus. Prema dosadašnjim iskustvima, od 5 pacijenata
kojima je napravljen ovaj zahvat, jedan je došao do transplantacije rožnjače.
Osobe kojima se preporučuje crosslinking su pacijenti s keratokonusom čija debljina
rožnjače nije ispod 400 mikrona, pacijenti čija je rožnjača bistra i bez ožiljaka, te oni
kojima su vrijednosti strmijeg meridijana rožnjače maksimalno 58 dioptrija, a vidna
oštrina sa naočalama može iznositi i 90%, ili niže. Pacijenti s drugim bolestima rožnjače, i
naravno pacijentkinje koje su trudne, nisu kandidati za crosslinking.
Kako se radi crosslinking zahvat?
Zahvat crosslinking traje oko pola sata do 45 minuta. Radi se u lokalnoj anesteziji kapima
i potpuno je bezbolan. Nježnim instrumentom se sa površine rožnjače ukloni njen
epitelni sloj, te se rožnjača tretira visokim dozama B2 vitamina u obliku guste tekućine
koja se zove Riboflavin u trajanju od 20 do 30 minuta. Riboflavin ovdje ima
višenamjensku ulogu. Prije svega, on ojača rožnjaču, ali jednako važno je i da zaštiti
dublje segmente oka od UV zraka kojima će se oko tretirati kasnije. Po završetku
ukapavanja B2 vitamina, rožnjača se tretira UV lampom kroz narednih pola sata ili 10
minuta (zavisno od protokola koji se primjenjuje), uz pauze nakon svakih pet minuta.
Lampa se automatski sama isključuje i u pauzi od dvije minute ponovno se ukapava
Riboflavin. Nakon završetka zahvata na tretiranu rožnjaču se aplicira meko kontaktno
sočivo koje kontinuirano ostaje u oku od 4 do 7 dana. Pacijent dobija lokalnu terapiju u
vidu kortikosteroidnih kapi koje će ukapavati kroz naredna dva mjeseca. Prvi dan po
zahvatu pacijent može osjećati bolove na što se svakako upozori.
Stvarni rezultati nakon crosslinkinga procjenjuju se nakon 6 do 12 mjeseci po zahvatu
kod odraslih pacijenata, a kod djece su potrebna i do 24 mjeseca. Pacijent može nakon
oporavka nastaviti nositi kontaktna sočiva, a vrlo često su to sočiva sa istim parametrima
kao i prije crosslinkinga.
