Fakična intraokularna sočiva – novo rješenje za korekciju dioptrije

Fakična intraokularna sočiva, tačnije kopolimer intraokularna sočiva (Implantable collamer lens – ICL) su mekani i fleksibilni implantati koji se koriste u refraktivnoj hirurgiji za korekciju kratkovidnost (miopije), miopskog astigmatizma, ali kod pojedinaca i za korekciju dalekovidnosti (hipermetropije).

Implantacija ICL fakičnih intraokularnih sočiva danas je sve više u upotrebi kao alternativa LASIK i PRK excimer laserskim metodama korekcije dioptrije, jer ne zahtijeva remodeliranje površine rožnjače i odstranjenje tkiva oka. Sočivo se ugrađuje u zadnju očnu komoru, odnosno iza dužice (irisa), te je nevidljivo golim okom, a i pacijent ne osjeća prisustvo implantata. Sam implant se ne mora održavati (vaditi iz oka, ispirati, prati i čistiti), a efekat ovog sočiva je znatno bolji od efekta kontaktnih sočiva. Za sve pacijente koji se podvrgnu ovoj operaciji, ICL pruža mogućnost trajnog, odnosno doživotnog rješenja korekcije dioptrije.

Dizajn i materijali koji se koriste za izradu ICL-a

ICL fakično intraokularno sočivo se zapravo sastoji od biokompatibilnog intraokularnog sočiva (IOL), nalik kontaktnom sočivu, na koje se nastavlju haptici, odnosno dijelovi implanta koji su zaduženi za njegovu stabilnost i položaj u samom oku. Biohemijski, sočivo je izrađeno od fleksibilnog hidrofilnog kolagena (0.1%) hidroksietil metakrilata (HEMA) koji se kraće naziva kolamer. Ovaj materijal na sebe taloži prirodni fibronektin koji zapravo inhibira vezivanje proteina očne vodice za sočivo i sprečava imunu reakciju kojom bi implant mogao biti odbačen. Visian ICL, trenutno jedina vrsta ovog implantata na tržištu, ima ukupni dijametar od 7.5 – 8.0 mm, sa optičkim dijelom čiji se dijametar kreće od 4.65 – 5.5 mm. Model Visian ICL V4 takođe ima posebnu karakteristiku, a to je tzv. “vaulting”, odnosno povećana razdaljina između prednje površine prirodnog očnog sočiva i zadnje površine optičkog dijela implanta. Na ovaj način, odnosno sa povećanim “vaulting-om”, ne postoji direktni kontakt, odnosno dodirivanje implanta i prirodnog sočiva, te se samim tim smanjuje i šansa za nastanak katarakte (mrene). Današnji ICL implantati mogu da koriguju sve dioptrije od -3.00 D do -23.00 D, odnosno +3.00 D do +21.50 D, kao i astigmatizam od -1.00 D do -6.00 D cilindra.

Poređenje sa LASIK-om i PRK

Kao što je već poznato, laserska korekcija dioptrije i dalje predstavlja najzastupljeniju vrstu hirurške korekcije refrakcionih anomalija oka. Najpopularnija i najzastupljenija metoda excimer laserske korekcije dioptrije je LASIK (Laser-Assisted In Situ Keratomileusis). Ovom metodom, a pod dejstvom laserskih zraka, remodelira se površina rožnjače oka uklanjanjem mikroskog dijela tkiva, čime se automatski koriguje i dioptrija.
Međutim, iako obe metode trajno koriguju dioptriju, razlike između LASIK-a i ICL-a su velike. Naime, kao što je već rečeno, LASIK metoda se izvodi na površini oka, odnosno na rožnjači oka, uklanjanjem mikronske količine tkiva rožnjače, dok se ICL implantira u oko, odnosno u zadnju očnu komoru, za šta nije potrebno uklanjanje tkiva. Samim tim, ICL “štedi” tkivo oka. Osim toga, implantacija ICL sočiva je reverzibilna hirurška metoda, tako da se sočivo može odstraniti iz oka ukoliko dođe do promjene dioptrije nakon njegove implantacije, dok je jednom urađena korekcija dioptrije LASIK metodom i konačna i rijetko se na ovaj način ponovo nastala dioptrija može dokorigovati. I na kraju, ukoliko se LASIK izvodi bez dovoljnog iskustva i detaljnog pregleda, ili se koriguje više dioptrije nego što je to dozvoljeno, postoji mogućnost nastanka ektazije ili keratokonusa, što praktički dovodi ne samo do vraćanja dioptrije, nego i prevelikog istanjenja tkiva rožnjače. Kod ICL sočiva nastanak keratokonusa nije moguć, a ovaj implant se u nekim slučajevima i koristi kod ovih pacijenata za korekciju rezidualne dioptrije.

Hirurška procedura

Implantacija ICL fakičnog intraokulatnog sočiva za korekciju visokih kratkovidnosti (većih od -10.0 dioptrija) je najčešće izvođena hirurška procedura u modernoj refraktivnoj hirurgiji. Zahvat se izvodi u lokalnoj anesteziji, a najčešće se pacijentu prije operacije daju samo kapi anestetika. Sočivo dolazi fabrički upakovano i postavljeno u tzv. “injektor”, tačnije instrument pomoću kojeg se sočivo implantira u oko. Pošto se za implantaciju na rožnači pravi rez od svega 2.2 mm, nije potrebno šivanje oka, nego rana zaraste sama kroz nekoliko sati poslije operacije. Nakon implantacije, sočivo se postavi u svoj pravilan položaj u zadnjoj očnoj komori, ispere se viskoelastična supstanca, suzi zjenica i aplicira antibiotik. Postoperativni period je sveden na  4-5 dana, gdje se daje savjet da pacijent malo više miruje, ne diže teške terete i ne izlaže se previše dimu i prašini. Premda već nakon same operacije pacijent vidi bolje nego što je ranije vidio bez naočala ili kontaktnih sočiva, za potpuni efekat operacija kada je u pitanju vidna oštrina potrebno je da prođe 7 dana. Uz savjet o mirovanju, pacijent takođe uzima kombinaciju antibiotika i kortikosteroida u vidu kapi i masti kako bi se spriječio nastanak upale oka.

Kandidati za operaciju:

• osobe starije od 18 godina
• osobe čija je dioptrija stabilna barem godinu dana prije operacije
• osobe koje nisu dobri kandidati za LASIK ili neku drugu excimer lasersku metodu korekcije dioptrije
• osobe koje imaju dioptrije u rasponima koji se mogu korigovati ICL sočivom

Kontraindikacije za operaciju:

• djeca i tinejdžeri
• osobe čija dioptrija nije stabilna godinu dana prije operacije
• osobe koje imaju sistemsku bolest koja sprečava normalno zarastanje tkiva (reumatoidni artritis, lupus, HIV, dijabetes)
• osobe koje imaju glaukom (povišen očni pritisak)
• osobe kod kojih postoji veliki rizik za povredu oka (bokseri)
• osobe koje imaju kataraktu (mrenu)
• osobe koje imaju preveliki dijametar zjenice
• osobe koje su ranije imale traume oka