Kako zaštititi dječiji vid od slabovidnosti (ambliopija)?
Slabovidnost (amblyopia) predstavlja nedovoljno razvijen vid jednog ili oba oka kod kojeg vidna oštrina tog oka/očiju, i sa korekcijom dioptrijskim staklima ne može biti maksimalna, tj. vid nije 100%.
Vrste slabovidnosti
Postoji nekoliko faktora koji utiču na nastanak slabovidnosti, a svi su vezani za razvoj vida u dječijem dobu. Najčešći su:
- Kongenitalna: karakteriše se sljepilom za boje, nistagmusom i albinizmom.
- Strabizmička: zbog nastanka strabizma (razrokosti) na jednom ili oba oka, oko nije u mogućnosti da održi centraciju vida na žutoj mrlji.
- Deprivaciona: urođeno (ili rano stečeno) zamućenje optičkih medija oka, kao što su urođena katarakta (siva mrena), zamućenje rožnjače (različitih etiologija), itd. Zbog ovog zamućenja, svjetlosni zraci slabije dopiru do žute mrlje na očnom dnu, te se vidni refleksi slabije razvijaju.
- Refraktivna: zbog nekorigovanih refrakcionih anomalija oka (kratkovidnosti, dalekovidnosti i astigmatizma), kao i zbog velike razlike u dioptrijama oba oka.
Liječenje
Najvažniji faktor u liječenju slabovidnosti je njeno rano otkrivanje. Smatra se da se vidni korteks i vidni putevi u našem mozgu prestaju razvijati sa navršenih osam, odnosno devet godina života. Stoga, što se do te dobi otkrije i na adekvatan način liječi/koriguje, zapravo će odrediti dalje postojanje i eventualni uticaj slabovidnosti na život djeteta, a kasnije i odrasle osobe.
Kongenitalne ambliopije, na žalost, niti danas ne mogu uspješno da se liječe. Kod ovih pacijenata pokušava se dobiti maksimum vida koji dijete ima često i bez korekcije naočalama.
Liječenje/korekcija strabizma često je i početak liječenja slabovidnosti. U zavisnosti da li strabizam prati i refrakciona anomalija, terapija izbora je nošenje dioptrijskih naočala, u kombinaciji sa zatvaranjem boljeg oka nekoliko sati na dan (u zavisnosti od doba djeteta), a nekada je nužna i hirurška korekcija strabizma.
Operacija urođenje katarakte, pa čak i transplantacija rožnjače ako je ista znatno oštećenja, jedine su opcije za terapiju deprivacione ambliopije. Uz kongenitalnu, ova forma slabovidnosti ima i najlošiju prognozu.
Refraktivna ambliopija je i najčešća i često, ako se na vrijeme otkrije i adekvatno koriguje, ima i najbolju prognozu. Važno je u što ranijem dobu otkriti koja vrsta refrakcione anomalije uzrokuje slabovidnost, istu korigovati dioptrijskim naočalama, te primijeniti okluzivnu terapiju (zatvaranje jednog ili oba oka nekoliko sati na dan).
Invaliditet i slabovidnost
Kada se spomene pojam „invalidnost“, obično se misli na nedostatak jedno dijela našeg tijela, najčešće ruke ili noge. Međutim, slabovidnost takođe može izazvati djelimični invaliditet, jer ostavlja trajne posljedice na vidnu oštrinu, što mnoge kasnije u životu može ograničavati u obavljanu pojedinih zanimanja, ali i životnih aktivnosti. Stoga je od velike važnosti da se ista na vrijeme otkrije i na adekvatan način liječi.
Bojan Kozomara (Banjaluka, 30. decembra 1978) je doktor nauka, doktor medicine, specijalista oftalmologije i direktor specijalne bolnice za oftalmologiju "Dr Kozomara" Banja Luka.
U svom rodnom gradu završio je Gimnaziju i Medicinski fakultet, a 2009. godine specijalizovao se za oblast oftalmologije. 2021. godine postao je doktor medicinskih nauka iz oblasti oftalmologije, a svoju profesiju usavršio je na Klinici za očne bolesti, VMA Beograd, Srbija, te na Klinici Oculistica Universita „Careggi“, u Firenci, Italija. Nakon završene specijalizacije u Italiji, odlučio se vratiti u rodnu Banjaluku i tu pokrenuti privatnu kliniku, koja će za vrlo kratko vrijeme postati popularna i prepoznatljiva u regionu, ali i svijetu.